شامگاه چهارشنبه بود که انتشار خبر سقوط هواپیمایی سبک نزدیک منطقه «تور» در شمال روسیه، لنز دوربین ها را به سوی خود چرخانده و در سر خط رسانه های جهانی قرار گرفت. علت جلب توجهات نه نوع حادثه و یا 10 تن تلفات آن، بلکه احتمال حضور فرمانده مزدوران «واگنر» در این پرواز بود. «سرگئی پریگوژین» که روزگاری از نزدیکان و معتمدان رئیس جمهور روسیه بود و لقب «سر آشپز پوتین» را یدک می کشید طی چند هفته اخیر با براه انداختن شورش علیه دولت مرکزی به فردی حاشیه ساز در صحنه سیاست سرزمین یخی بدل شد. هر چند پرونده کودتای کوتاه مدت وی در اواخر ژوئن در نهایت ظرف ۲۴ ساعت بسته شد اما فرمانده نظامیان واگنر پس از این اتفاق از چشم پوتین افتاد و بیشتر در بلاروس مستقر بود و همین امر حادثه اخیر را در کانون توجهات قرار داد.

اکنون پرسش این است که چه طرفی از حذف پریگوژین سود بیشتری می برد؟ در این زمینه سه سناریو قابل بررسی است؛ روسیه و پوتین، غرب و آمریکا، اوکراین. در حالی که کرملین بعد این اتفاق از آغاز تحقیقات درباره پشت پرده حادثه سخن می گوید اما طرف غربی از همان ابتدا انگشت اتهام را به سوی مسکو و شخص پوتین اشاره رفته و تلاش دارد از این آب گل آلود بهره برداری کند. بطور نمونه جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بدون ارائه هیچ مستنداتی مدعی شده بود در روسیه اتفاقات کمی رخ می‌دهند که ولادیمیر پوتین عامل آنها نباشد. یا میخائیلو پودولیاک، یکی از مشاوران زلنسکی با بیان اینکه پریگوژین با کودتای ناکام خود حکم مرگش را امضا کرد نوشت: «مشخص است که پوتین کسی را نمی‌بخشد و منتظر لحظه مناسب برای کشتن او بود.»

در این مسیر منابع غربی در تحلیلی های خود پیرامون حادثه مذکور تلاش دارند به مخاطبان اینگونه القا کنند که پوتین فردی کینه جو بوده و هر شخصی که علیه وی به پا خیزد یا حتی از او انتقاد کند را حذف می کند. صحت سنجی این ادعا بسیار مشکل است با این وجود با معیار هزینه فایده می توان سنجید که حذف فرمانده واگنر به نفع پویتن تمام می شود یا ضررش. برخی مدعی هستند با این اتفاق ارتش و گروه واگنر یک دست تر شده و لذا این به نفع روس ها خواهد بود ولی در مقابل باید توجه داشت که شرکت خصوصی واگنر فاکتور مهمی برای نفوذ و اجرای نقشه های مسکو در دیگر نقاط جهان بود. واگنر در تحولات مهم مانند لیبی، سودان و حتی سوریه و اوکراین و این اواخر هم سرتاسرآفریقا به بازیگر مهمی به نفع روسیه تبدیل شده بود و لذا هر چند ممکن بود پوتین از پریگوژین دلخور باشد با این حال بعید است به حذف او فکر کرده باشد، آن هم در حالی که می دانست بعد کودتا، همه ترور پریگوژین را از چشم او خواهند دید و او مقصر اصلی جلوه خواهد کرد.

پوتین از هزینه های چنین کاری آگاه است

طرف دیگر منتفع از این رخداد ایالات متحده می تواند باشد. آمریکا و شرکای غربی اش جنگ اوکراین را بهترین کارزار برای ضربه زدن به رقیب دیرین خود یافته اند. در این مسیر آنها از هیچ کمک مادی و تسلیحاتی به اوکراین که بتواند ماشین جنگی پوتین را متوقف کند دریغ نکرده اند. با این حال یانکی ها از ابتدای جنگ یک خط قرمز پیش روی خود ترسیم کرده اند و آن هم عدم تهاجم کی یف به خاک اصلی روسیه است. آنها همچنین از حذف مهره های نزدیک به رئیس جمهور روسیه هراس دارند چراکه تصور می کنند چنین دست اقداماتی می تواند پوتین را به سمت گزینه های خطرناک و حتی تنش هسته ای سوق دهد. لذا همواره به زلنسکی در این باره هشدار داده اند.

سومین طرف در این پازل اوکراین است. ترور داریا دوگینا دختر الکساندر دوگین نظریه پرداز نزدیک به پوتین و حملات چند باره به مسکو و کریمه نشان می دهد که کی یف گوشش چندان به توصیه های واشنگتن بدهکار نیست.  در این مسیر 25 مرداد ماه بود که مقامات روس از طرح MI۶ انگلیس برای ترور رهبران آفریقایی با کمک اوکراین پرده برداشتند. طبق این ادعا سرویس اطلاعات مخفی انگلیس با همکاری اوکراین، یگانی از نظامیان این کشور را برای حذف و ترور رهبران و مقامات آفریقایی تشکیل داده است. در حالی که رسانه های معتبر غربی از جمله نیویورک‌تایمز و وال‌استریت ژورنال هم در ارزیابی های اولیه خود سناریوی شلیک به هواپیما توسط پدافند روسیه را رد کرده و بمب گذاری را عامل سقوط هواپیمایی پریگوژین می دانند، به نظر باید بازیگری چنین گزینه ای را جدی تر دید. همانگونه که گفته شد پوتین اگر هم به فکر انتقام بوده از هزینه های آن در این مقطع اگاه است اما این طرف مقابل است که می داند با چنین اقدامی ضمن تحت تاثیر قرار دادن واگنر و حتی احتمال شورش آنها مقابل دولت مرکزی، در حداقلی ترین حالت می توان این ترور را به عاملی برای حمله به رئیس جمهور و تضعیف وی در نزد افکار عمومی داخلی روسیه تبدیل کند.